Öncelikle şunu netleştirmek gerekir: İmar Barışı yasası bir imar affı değildir. İmar barışı sadece, 31 Aralık 2017 tarihinden önce inşa edilmiş ruhsatsız yapılar veya ruhsatlı yapıya sonradan eklenen ruhsatsız eklentiler için uygulanacak olup üzerinde yapı bulunmayan boş arsa ve tarlaları kapsamamaktadır. İmar barışı düzenlemesiyle, herhangi bir yasallığı bulunmayan yapıların veya eklentilerin yasal hale gelmesini sağlayan Yapı Kayıt Belgesi; 31 Aralık 2018 tarihine kadar başvurunun doğru bir şekilde yapılması halinde hak sahibine verilecektir. Böylece vatandaşın mağdur olduğu elektrik, su, doğalgaz aboneliği alamama veya yapının yasal olmaması nedeniyle krediye uygun olmama gibi çeşitli sorunların önüne geçilebilecektir. Ayrıca daha önce alınan yıkım kararlarının yanı sıra tahsil edilmemiş idari para cezaları da kaldırılacaktır.
Yapı Kayıt Belgesi alan yapıların hazine arazisi üzerinde bulunması durumunda taşınmazlar bakanlığa tahsis edilecek ve belge sahiplerinin talepleri üzerine taşınmazlar, rayiç bedel üzerinden doğrudan satılabilecektir. Yapı Kayıt Belgesi, yapının yeniden inşa edilmesi ya da kentsel dönüşüm uygulanmasına kadar geçerliliğini koruyacak olup yapının yıkılması veya kentsel dönüşüme girmesi halinde geçerliliğini yitirecektir.
Yapı Kayıt Belgesi ile yapının bir kimliği çıkartılacak ve belgede binadaki daire sayısı, metrekare ve yüzölçümü gibi detaylar yer alacaktır. Tespit edilen arsa ve emlak yapı değeri üzerinden konutlarda % 3, iş yerlerinde ise % 5 oranında; cins değişikliği veya kat mülkiyeti kurulacak ise konutlarda % 6, iş yerlerinde ise % 10 oranında kayıt bedeli alınacaktır. Yapı Kayıt Sistemi’ne girilen bilgilerde yapı sahibinin beyanı esas alınacağından bu bilgilerin doğru girilmesi çok büyük önem arz etmektedir. Yanlış bilgi girilmesi halinde gereğinden fazla veya mükerrer bedeller ödenmesi, yanlış beyandan dolayı cezai yaptırımlar ve hatta başvurunun ileride iptal edilmesi gibi hukuki sorunlarla karşılaşılacaktır.
İmar Barışı düzenlemesine başvurularda en çok yapılan hata binanın oturumunu, kat sayısını ve katların metrekaresinin yanlış ölçülmesidir. İmarlı bir arsada bulunan binanın ise ne kadarı imar hakları içinde, ne kadarı dışında olduğunu iyi analiz etmek gerekmektedir. Gelecekte sıkıntı yaşamamak için tüm bu teknik tespitlerin yapılarak başvurunun doğru bir şekilde yapılabilmesi gerekmekte olup, uzman kişi ve kurumlardan danışmanlık hizmeti alınmalıdır.
